Πώς λειτουργεί ο διαλογισμός;
Υπάρχουν πολλές μορφές διαλογισμού, που διαφέρουν ως προς την πολυπλοκότητα: από αυστηρές, συντονισμένες ασκήσεις μέχρι γενικές υποδείξεις. Πιστεύουμε ότι ο διαλογισμός, όταν γίνεται μεθοδικά, βοηθάει στο να αναπτυχθούν σε τακτική βάση, ασυνείδητες συμπεριφορές που έχουν τη δυναμική να δημιουργήσουν γενικευμένες θετικές επιδράσεις στις σωματικές και ψυχολογικές λειτουργίες. Ο διαλογισμός ακόμα και για 15 λεπτά δύο φορές την ημέρα, φαίνεται πως έχει ευεργετικά αποτελέσματα.

Η αντίδραση του παρασυμπαθητικού νευρικού συστήματος.
Οι περισσότερες θεωρίες βασίζονται στην υπόθεση ότι ο διαλογισμός είναι μία εξεζητημένη μορφή χαλάρωσης, εμπλέκοντας μία έννοια που ονομάζεται «αντίδραση του παρασυμπαθητικού». Το ψυχολογικό άγχος συνδέεται με την ενεργοποίηση του συμπαθητικού στοιχείου του αυτόνομου νευρικού συστήματος, το οποίο, στο έπακρό του, δημιουργεί την «αντίδραση μάχης ή φυγής». Ο διαλογισμός και κάθε μορφή ξεκούρασης ή χαλάρωσης ελαττώνει τη δραστηριότητα του συμπαθητικού, μειώνοντας την κυκλοφορία κατεχολαμινών και άλλων αγχογόνων ορμονών όπως η κορτιζόλη, ενθαρρύνοντας την αυξημένη παρασυμπαθητική δραστηριότητα, η οποία με τη σειρά της επιβραδύνει τον ρυθμό της καρδιάς και βελτιώνει τη ροή του αίματος στα σπλάχνα και στα περιφερειακά όργανα.

Άλλες νευροφυσιολογικές επιδράσεις.
Άλλοι ερευνητές υποστηρίζουν ότι ο διαλογισμός επιφέρει μοναδικές νευροφυσιολογικές επιδράσεις, όμως αυτό πρέπει να αποδειχτεί. Η έρευνα στο «Ερευνητικό Πρόγραμμα Διαλογισμού» δείχνει ότι το λιμπικό σύστημα ενεργοποιείται με το διαλογισμό της Σαχάτζα Γιόγκα, καθώς έχουν παρατηρηθεί επανειλημμένα αξιοσημείωτες επιδράσεις.

Καθορίζοντας την έννοια διαλογισμός.
Το πιο σημαντικό ζήτημα που πρέπει να αντιμετωπιστεί σε αυτό το πεδίο της έρευνας, είναι ο ορισμός με σαφή τρόπο της έννοιας του διαλογισμού και στη συνέχεια να υποβληθεί ο ορισμός αυτός στην επιστημονική εξέταση.

Ο διαλογισμός είναι, κατά κοινή πεποίθηση, κάθε δραστηριότητα κατά την οποία η προσοχή του ατόμου είναι πρωτίστως εστιασμένη σε μια επαναλαμβανόμενη νοητική δραστηριότητα. Αυτή η ευρεία ερμηνεία είναι, κατά τη γνώμη του Ερευνητικού Προγράμματος Διαλογισμού, η κύρια αιτία για πολλά από τα ανακόλουθα αποτελέσματα που έχουμε δει σε σχετικές έρευνες

Συνείδηση χωρίς σκέψη.
Εξετάζοντας κανείς προσεκτικά την αυθεντική παράδοση του διαλογισμού, γίνεται φανερό ότι ο διαλογισμός είναι μία ξεχωριστή και σαφώς ορισμένη εμπειρία ενός επιπέδου που ονομάζεται «συνείδηση χωρίς σκέψη». Είναι ένα επίπεδο κατά το οποίο η υπερβολική και αγχογόνα δραστηριότητα του μυαλού εξουδετερώνεται, χωρίς να μειώνεται η πνευματική διαύγεια και αποτελεσματικότητα.

Ο αυθεντικός διαλογισμός παρέχει σε κάποιον τη δυνατότητα να εστιάσει στην «παρούσα στιγμή» αντί να μένει στο αμετάβλητο παρελθόν ή στο απροσδιόριστο μέλλον. Είναι αυτό το επίπεδο ισορροπίας που θεωρείται θεραπευτικό ψυχολογικά και σωματικά και το οποίο διαχωρίζει ουσιαστικά τον διαλογισμό από την απλή χαλάρωση, τη σωματική ξεκούραση ή τον ύπνο.

Dr Ramesh Manocha
Meditation Research Program – Royal Hospital for Women, Sydney