Οι ινδικές γραφές αναφέρουν τα ακόλουθα τέσσερα επίπεδα ανθρώπινης συνείδησης:

Τα τρία πρώτα επίπεδα συνείδησης είναι συνηθισμένα στην καθημερινότητά μας. Το τέταρτο επίπεδο είναι το επίπεδο συνείδησης χωρίς σκέψη ή όπως ονομάζεται στα σανσκρτικά, Νιρβιτσάρα Σαμάντι. Όταν βρίσκεται κανείς σε αυτό το επίπεδο, η συνεχής άνοδος και πτώση των σκέψεων στο νου σταματά. Αρχικά εμφανίζεται ένα κενό ανάμεσα στις σκέψεις. Καθώς αυτό το κενό μεγαλώνει, οι σκέψεις ελαττώνονται και με τη συχνή πρακτική του διαλογισμού, ο νους μπαίνει εύκολα σε συνείδηση χωρίς σκέψη. Η προσοχή γίνεται ήρεμη, σαν μία ακυμάτιστη λίμνη και μια βαθιά αίσθηση εσωτερικής ειρήνης αρχίζει να ανατέλλει στη συνείδηση μας.

Όταν δεν υπάρχουν κυματισμοί στα νερά της λίμνης, η επιφάνειά της γίνεται σχεδόν αόρατη καθώς αντανακλά την ομορφιά του τοπίου γύρω της: τα δέντρα, τον ουρανό και τα σύννεφα. Με τον ίδιο τρόπο, το γαλήνιο μυαλό αντανακλά την ομορφιά της δημιουργίας, διαλύεται στην ευλογία και την ειρήνη του θείου.

Στο επίπεδο συνείδησης χωρίς σκέψη, δεν σκεφτόμαστε ούτε το παρελθόν ούτε το μέλλον. Βρισκόμαστε ολοκληρωτικά στην παρούσα στιγμή, στο τώρα και δεν σπαταλάμε τις πολύτιμες στιγμές της ζωής σκεπτόμενοι εποχές που έχουν περάσει ανεπιστρεπτί ή δεν έχουν έρθει ακόμα. Αρχίζουμε να απολαμβάνουμε τον πραγματικό μας εαυτό μας που είναι το πνεύμα μας, την εσωτερική ομορφιά μας και την ομορφιά της δημιουργίας. Αρχίζουμε να απολαμβάνουμε την Ύπαρξη. Μπορούμε να αντιληφθούμε πολύ πιο εσωτερικά πράγματα, να απολαύσουμε τη φύση σε πολύ βαθύτερο επίπεδο, καθώς δεν βομβαρδιζόμαστε πλέον από την ανούσια διανοητική φλυαρία που επιτίθεται στη συνείδησή μας και μολύνει την προσοχή μας, αποσπώντας μας από τις απλές μα και τόσο ουσιαστικές χαρές της ζωής.

Μεγάλοι άγιοι της Ινδίας όπως ο Σρι Άντι Σανκαρατσάρια έχουν περιγράψει τη λειτουργία του νου ως τον ωκεανό της αυταπάτης. Ένα συνεχές κύμα σκέψεων καλύπτει το πνεύμα και μας φέρνει σύγχυση και δυστυχία, χωρίς να μας αφήνει να φτάσουμε στον πραγματικό μας προορισμό που είναι η αλήθεια, η φώτιση και η συνεχής βίωση του παρόντος.

Ζώντας τη στιγμή (άρθρο του Δρ. Ραμές Μανότσα)

«Είναι δυνατόν για τα ανθρώπινα όντα να ζουν στο παρόν; Είναι, και οι περισσότεροι από εμάς, συναντάμε συχνά τέτοια ζωντανά παραδείγματα!

Παρατηρήστε από κοντά το πρώτο μικρό παιδί που θα συναντήσετε. Τα παιδιά δεν έχουν σημάδια ανησυχίας στα πρόσωπά τους, σχεδόν πάντα παίζουν, απολαμβάνουν και σπανίως παραπονιούνται για λογαριασμούς, εργασία, αγγαρείες κλπ. Αν κάποιο έχει μια δυσάρεστη εμπειρία, γρήγορα την ξεχνά και η ζωή συνεχίζεται. Είναι από τη φύση τους όντα ισορροπημένα που ζουν στο παρόν χωρίς άγχος. Έχει δει κανείς κάποιο νήπιο να κρατάει κακία, να ανησυχεί για το επόμενο γεύμα ή να σκέφτεται για το τι έκανε εχθές ή τι θα κάνει αύριο; Είναι τόσο εστιασμένα στην παρούσα στιγμή που είναι εντελώς αυθόρμητα, απλά και συνήθως πολύ χαρούμενα. Είναι, χωρίς προσπάθεια, σε μία μόνιμη κατάσταση διαλογισμού.

Παρόλα αυτά, το να ζούμε τη στιγμή δεν είναι επιστροφή στην ανωριμότητα. Είναι ένα εξελικτικό βήμα με το οποίο επιστρέφουμε στην παιδική μας αθωότητα και απλότητα, αλλά με πλήρη επίγνωση του εαυτού μας, της θέσης μας στην κοινωνία και του ηθικού μας ρόλου.

Πώς μπορεί κανείς να έχει πρόσβαση και να διατηρεί τη σύνδεση με το παρόν; Πώς να ξεφύγει από την καταιγίδα του διανοητικού στρες που όλοι βιώνουμε; Συμφωνούμε ότι χρειάζεται να γίνουν περισσότερες έρευνες στην προσπάθεια να κατανοήσουμε πώς συντελείται η «επίδραση της Σαχάτζα Γιόγκα». Λειτουργεί μέσω του αυτόνομου νευρικού συστήματος; Είναι στ' αλήθεια το αποτέλεσμα μιας ενέργειας που υπάρχει σε κάθε έναν από εμάς και ονομάζεται Κουνταλίνη; Είναι δυνατή η διερεύνηση των πιο αρχαίων παραδόσεων με τη σύγχρονη επιστήμη; Το πρόγραμμα έρευνας διαλογισμού του «Βασιλικού Νοσοκομείου για γυναίκες» θα συνεχίσει να εμβαθύνει σε αυτές τις σημαντικές ερωτήσεις. Προς το παρόν αρκεί να πούμε ότι ο διαλογισμός στη Σαχάτζα Γιόγκα, φαίνεται να προσφέρει μία μέθοδο με την οποία μπορεί ο καθένας από μας να ηρεμήσει τη διανοητική καταιγίδα, να βιώσει μία κατάσταση ειρήνης και ηρεμίας και να αρχίσει να γιατρεύει το σώμα, το νου και το πνεύμα του».

[1] Meditation Research Programme, The Natural Therapies Unit, Royal Hospital for Women